Tết Hàn Thực là một ngày lễ truyền thống của người Việt, được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hằng năm. Tên gọi "Hàn Thực" nghĩa là "thức ăn lạnh", gắn liền với món bánh trôi nước, một đặc sản không thể thiếu trong ngày này.
Tết Hàn Thực còn có ý nghĩa tưởng nhớ đến những người đã khuất, biểu thị lòng hiếu kính và nhớ ơn tổ tiên qua các món ăn được chế biến một cách đơn giản nhưng đầy tình cảm.
Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với câu chuyện về một vị quan tên là Giới Tử Thôi thời Xuân Thu. Sau khi ông qua đời, để tưởng nhớ ông, người dân đã quy ước không đốt lửa, chỉ ăn đồ lạnh vào ngày này.
Khi du nhập vào Việt Nam, Tết Hàn Thực đã được biến tấu để phù hợp với văn hóa và phong tục Việt, trở thành một ngày lễ mang ý nghĩa thiêng liêng đặc biệt trong lòng người dân.
Món bánh trôi nước trong ngày Tết Hàn Thực không chỉ đơn thuần là món ăn, nó còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Bánh trôi được làm từ bột gạo nếp dẻo mịn, nhân đậu hoặc đường thốt nốt, biểu thị cho sự đoàn tụ và sum vầy.
Tròn trịa và trắng ngần, những viên bánh còn tượng trưng cho sự hòa hợp, thống nhất và cuộc sống bình yên. Khi thưởng thức bánh trôi nước, người Việt thường cảm nhận được hương vị dân dã nhưng đầy tình cảm của quê hương.
Thú vị hơn, nhiều gia đình còn sáng tạo bằng cách thêm chút màu sắc cho bánh bằng lá dứa, củ dền hoặc hoa hòe để tạo ra món bánh vừa đẹp mắt vừa ngon miệng.
Ngày nay, Tết Hàn Thực vẫn được người Việt duy trì nhưng có phần biến đổi để phù hợp với cuộc sống hiện đại. Thay vì tự tay làm bánh, nhiều gia đình chọn cách mua bánh sẵn từ các cửa hàng để tiết kiệm thời gian.
Tuy nhiên, dù có thay đổi phần nào, Tết Hàn Thực vẫn giữ trọn ý nghĩa truyền thống là ngày để gia đình đoàn tụ, tưởng nhớ ông bà tổ tiên và chia sẻ những món ăn đậm đà hương vị dân tộc.
Ngày Tết Hàn Thực không chỉ được tổ chức tại Việt Nam mà còn trở thành một nét văn hóa thú vị trong mắt bạn bè quốc tế. Du khách quốc tế khi đến Việt Nam vào dịp này thường rất thích thú trước những hoạt động truyền thống và món bánh trôi nước đặc sản.
Tết Hàn Thực tiếng Anh thường được gọi là Cold Food Festival, vẫn giữ nguyên ý nghĩa về mặt văn hóa và tâm linh khi được giới thiệu ra thế giới.